KOMUNIKO AL LA ESPERANTISTARO
eldirita dum la UK de UEA en Prago 1996
de Birthe Lapenna

Eble multaj el vi miras, ke hodiaŭ mi staras ĉi tie. La kaŭzo estas, ke dum la UK en Tampere, 1995, okazis io preskaŭ ne plu atendite, nome ke UEA pardonpetis al mia edzo, Ivo Lapenna.

En sia Festparolado, la antaŭa prezidanto, prof. d-ro John Wells, cetere mia amiko, komunikis, ke "UEA forte bedaŭras la personajn atakojn, ofendojn, insultojn kaj kalumniojn kontraŭ prof. d-ro Ivo Lapenna faritajn en ligo kun la elekto de nova Estraro de UEA en 1974." - Tiu pardonpeto multe ĝojigis min. Tamen, poste, leginte la tutan paroladon, mi konstatis, ke ĝi havis rimarkindajn makulojn. En la intereso de la historio de Esperanto estas senkompromisa neceso atentigi pri tiu fakto.

Kompreneble, tio, kion mi ĉi tie diras, estas nur por limigita nombro da esperantistoj, sed dum mia pasintjara, novembra vizito al la C.O. de UEA la tiama ĝenerala direktoro, Simo Milojevic, kaj la redaktoro, Istvan Ertl, promesis al mi, ke mia interveno dum tiu ĉi kunveno laŭvorte estos publikigita en la Kongresa Raporto en la revuo "Esperanto" - kompreneble sen ellasoj, mallongigoj aŭ korektoj.

Mi publike deziras esprimi miajn dankojn al UEA kaj tute speciale al John Wells pro la senprecedenta pardonpeto. Ankaŭ al la ĉeestintoj mi dankas pro ilia varmega aplaŭdo. Ĝin mi akceptas kiel signon de tiu grandega simpatio, kiun mia edzo konstante ĝuis - kaj ankoraŭ  ĝuas - dum sia preskaŭ 60-jara esperantista vivo.

Mi ne deziras komenti la malkorektajn alineojn de la Festparolado. Ili ne estas ĝustaj nek rilate al mia edzo nek rilate al la skismo en Hamburgo, 1974. Mi nur deziras akcenti, ke la verajn faktojn pri la eventoj vi povas legi en la verko de Ivo Lapenna, "Hamburgo en Retrospektivo" (H en R), kiu estas bazita sur originalaj dokumentoj. Estas grave emfazi, ke la libro estas necesa suplemento al lia verko "Esperanto en Perspektivo" (i.a. laŭ H en R).

Ivo Lapenna forlasis UEA en 1975, sed absolute ne la Esperanto-Movadon. Krom sia universitata laboro li daŭrigis ankaŭ sian laboregon por Esperanto laŭ la Zamenhofa linio ĝis sia forpaso la 15-an de decembro 1987. Li gvidis la Centron "Internacia Centro de la Neŭtrala Esperanto-Movado" kaj redaktis la revuon "Horizonto", financita kaj eldonita de mia patro, Peter Zacho ("Eldonejo Perspektivo"). Jam ekde 1981 Ivo Lapenna strebis okazigi komunan agadon renkonte al la centjara datreveno de Esperanto. Lia intenco estis, ke la tuta 1987 devus fariĝi la Jaro de la Internacia Lingvo kun ĉiuflanka pritrakto de la lingva problemo en la nuntempa mondo kaj altnivela argumentado por radikala solvo pere de Esperanto. Tio samtempe devus kaŭzi plian, eble eĉ amasan disvastigon de la lingvo kaj de ĝia uzado en internaciaj rilatoj. Bedaŭrinde, ke la Esperanto-Movado ne estis sufiĉe matura por kompreni la gravecon de tiu lia propono, lian senfinan amon al Esperanto, liajn altruismon kaj grandanimecon entute. Pro tio oni rifuzis lian proponon pri komuna agado - kaj nun la plej unika okazo estas preterpasita, tre bedaŭrinde!...

La lasta organiza laboro de Ivo Lapenna por Esperanto estis la okazigo de la Internacia Jubilea Esperanto-Konferenco en Graz, 1987: "Cent Jaroj de la Esperanto-Kulturo" kun la plej impona Internacia Honora Komitato iam ajn, konsistanta el la plej famaj esperantistoj-sciencistoj; kun same impona Aŭstria Patrona Komitato; kun prelegoj kaj lekcioj de la plej konataj kaj kompetentaj fakuloj en la Esperanto-Movado kaj kun la starigo de la bela monumento "La Espero" farita de la mondkonata skulptisto, Jesper Neergaard, kaj donacita al Esperanto pere de Ivo Lapenna (v. "Memorlibro Graz 1987").

Fine, la fakto estas, ke Ivo Lapenna estas la plej lerta kaj la plej inspira ideologo, kiu iam ekzistis en la Esperanto-Movado. Mi esperas, ke la junaj generacioj kapablos kompreni kaj utiligi lian unikan verkon. Al ili mi deziras emfazi, ke por la sciencisto kaj la humanisto, Ivo Lapenna, nenio estis pli serioza kaj pli grava ol la laboro por kaj la disvastigo de la Internacia Lingvo, Esperanto - la portanto de la "Humaneca Internaciismo".

(Aplaŭdego - longdaŭra!)